Trwa Europejski Tydzień Szczepień, podczas którego zachęcamy do skorzystania ze szczepień profilaktycznych, ze szczególnym uwzględnieniem szczepień przeciw HPV. Kto i na jakich zasadach może się szczepić? Jakie zagrożenie stanowi wirus HPV? O tych i wielu innych zagadnieniach rozmawiamy z Aleksandrą Śremską, specjalistą medycyny rodzinnej i Prezesem Okręgowej Rady Lekarskiej Bydgoskiej Izby Lekarskiej oraz dr. n. med. i n. o zdr. Maciejem Sochą, lekarzem specjalistą położnictwa i ginekologii, ginekologii onkologicznej oraz perinatologii.
Proszę wyjaśnić czym jest wirus brodawczaka ludzkiego (HPV)?
Aleksandra Śremska: – Znanych jest około 200 typów wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), a wśród nich można wyróżnić typy HPV odznaczające wysokim ryzykiem onkogennym. Typy uznane za wysokoonkogenne mogą się wiązać z rozwojem nowotworów – m.in.: szyjki macicy, prącia, pochwy, odbytu.
Najczęściej wirus HPV zestawiany jest z występowaniem nowotworów szyjki macicy. Czy wirus ten zawsze je wywołuje? Jaka jest skala występowania tych nowotworów i jakie stanowią one zagrożenie dla kobiet?
Maciej Socha: – Znakomita większość raków szyjki macicy wywoływana jest przez nowotworzenie, którego podstawą jest infekcja jednym z wysokoonkogennych typów wirusa brodawczaka. Pół miliona kobiet na świecie i ponad 2,5 tysiąca Polek rocznie to kobiety u których rozpoznaje się raka szyjki macicy. Jednocześnie około dwóch tysięcy kobiet rocznie umiera w Polsce z powodu raka szyjki macicy. To jeden z niewielu raków z tak dobrze poznaną przyczyną i potencjalnie usuwalną. Szacuje się ze szczepienia na HPV z programem badań wczesnego wykrywania zmian przedrakowych pozwoliłby w praktyce na ponad 90 procentowe zmniejszenie ilości rozpoznawanych raków szyjki macicy.
Jak i gdzie możemy zainfekować się wirusem brodawczaka ludzkiego?
Maciej Socha: – Aktualnie przyjmuje się, że to infekcja powodowana bezpośrednim kontaktem skóra – skóra lub skóra – błona śluzowa.
Jakie są objawy infekcji HPV? Jak ustalić/zbadać, czy zostało się zakażonym?
Maciej Socha: – Infekcje typami onkogennymi HPV są zwykle bezobjawowe z punktu widzenia pacjentki i najczęściej diagnozowane podczas badania cytologicznego. W Polsce prowadzony jest program profilaktyki raka szyjki macicy (cytologia) skierowany do kobiet w wieku 25-64 lat, które nie miały wykonanej cytologii w ciągu ostatnich trzech lat i kobiet obciążonych czynnikami ryzyka (zakażonych wirusem HIV, przyjmujących leki immunosupresyjne, zakażonych onkogennym typem HPV), które nie miały wykonanej cytologii w ciągu ostatnich 12 miesięcy.
Wróćmy do powodu naszej rozmowy. W Polsce dzieci w wieku 12-13 lat mogą wziąć udział w programie bezpłatnych szczepień przeciwko HPV. Dlaczego szczepienia są dedykowane akurat w tym wieku?
Aleksandra Śremska: – Szczepienie w ramach profilaktyki pierwotnej powinno być zastosowane odpowiednio wcześniej, czyli przed narażeniem na zakażenie. Biorąc pod uwagę, że wirus może być transmitowany drogą kontaktów seksualnych, najlepiej wykonać szczepienie u dzieci przed rozpoczęciem aktywności seksualnej. Powszechny program szczepień przeciw HPV skierowany jest do dzieci w wieku 12-13 lat.
Jak skorzystać z programu bezpłatnych szczepień przeciwko wirusowi HPV?
Aleksandra Śremska: – Powszechny program szczepień przeciw HPV ma na celu ochronę przed chorobami wywołanymi przez HPV. Szczepienia są dobrowolne i bezpłatne, przeznaczone zarówno dla dziewcząt jak i dla chłopców w wieku 12 – 13 lat.
Dziecko można zapisać na szczepienie przeciwko HPV korzystając z infolinii 800 100 101 oraz poprzez Internetowe Konto Pacjenta lub w przychodniach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ).
Wykaz placówek znajduje się na stronie pacjent.gov.pl
Ponadto od 2 września 2023 roku dzieci w innym wieku niż objęte programem, także mogą skorzystać z bezpłatnej szczepionki przeciw HPV.
Dostępne szczepionki to nie jest nowość czy eksperyment, to preparat już dobrze znany od długiego czasu, przebadany i bezpieczny prawda?
Aleksandra Śremska: – Szczepionkę uważa się za skuteczną, dobrze tolerowaną i bezpieczną. Jest stosowana powszechnie w wielu krajach od wielu lat. Jak w przypadku każdego leku, jest możliwe, że u niektórych szczepionych osób wystąpią działania niepożądane, ale najczęściej są to odczyny miejscowe jak ból czy niewielki obrzęk w miejscu podania. Podejmując decyzję o zaszczepieniu dziecka, kierujmy się jego dobrem i aktualną wiedzą medyczną.
Jak przełamać niebezpieczną i nieuzasadnienie rosnącą ostatnio niechęć do korzystania ze szczepień? Czy wiara w „internetowe fejki” zamiast w osiągnięcia nauki może być dla nas zagrożeniem?
Aleksandra Śremska: – Powinniśmy się kierować przede wszystkim rozsądkiem – sprawdzać rzetelność docierających do nas informacji oraz ich źródła. Niestety coraz więcej osób niezwiązanych z medycyną rozpowszechnia błędne informacje, zaczerpnięte z niemedycznych źródeł. To może skutkować m.in.: brakiem przekonania pacjentów do potrzeby szczepień profilaktycznych, wybieraniem niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną metod leczenia, co może stanowić zagrożenie dla zdrowia, a czasem nawet życia. Powinniśmy opierać się tylko na sprawdzonej i aktualnej wiedzy medycznej. Pamiętajmy także, że zawsze możemy o swoich obawach porozmawiać z lekarzem, który wyjaśni nasze wątpliwości i odpowie na nasze pytania.
lek. Aleksandra Śremska, specjalista medycyny rodzinnej, Prezes Okręgowej Rady Lekarskiej Bydgoskiej Izby Lekarskiej, przewodnicząca Komisji ds. POZ Naczelnej Rady Lekarskiej, wiceprezeska Wojewódzkiego Oddziału Kujawsko – Pomorskiego Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce, absolwentka studiów podyplomowych w zakresie prawa medycznego oraz zarządzania w ochronie zdrowia
dr hab. n. med. i n. o zdr. Maciej W. Socha, MBA, lekarz specjalista położnictwa i ginekologii, ginekologii onkologicznej, perinatologii, adiunkt p.o. kierownika Katedry Perinatologii, Ginekologii i Ginekologii Onkologicznej UMK Collegium Medicum w Bydgoszczy, kierownik Oddziału Położniczo-Ginekologicznego Szpitala Św. Wojciecha w Gdańsku.
Materiał informacyjny K-P OW NFZ w Bydgoszczy
